ΡΟΧΑΛΗΤΟ ΚΑΙ ΥΠΝΙΚΗ ΑΠΝΟΙΑ

Το ροχαλητό και η υπνική άπνοια αποτελούν νοσηρές καταστάσεις, με σημαντικές και μη αντιστρέψιμες παθολογικές συνέπειες, καθώς και οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις. Το ελπιδοφόρο μήνυμα είναι πως με τις νέες μεθόδους και από ικανούς χειρουργούς υπάρχει αποκατάσταση στις περισσότερες των περιπτώσεων.

Το ροχαλητό είναι θορυβώδης αναπνοή στον ύπνο. Οφείλεται στη μερική απόφραξη του ανώτερου αεραγωγού πίσω από τη γλώσσα. Η δυσκολία στη διέλευση του αέρα προκαλεί δόνηση των μαλακών μορίων του φάρυγγα, με αποτέλεσμα το γνωστό θορυβώδη ήχο που συνοδεύει τις νύχτες περίπου του 40% του συνολικού πληθυσμού σχεδόν καθημερινώς, ενώ περιστασιακά πάνω από του 80%. Το ροχαλητό είναι συχνά συνοδευόμενο με σύνδρομο αντίστασης αεροφόρων οδών και ως αποτέλεσμα σύνδρομο υπνικής άπνοιας–υπόπνοιας στον ύπνο. Τα αίτια της αντίστασης στη διέλευση του αέρα και άρα του ροχαλητού μπορεί να είναι η λοξή μύτη, το σκολιωτικό (στραβό) διάφραγμα της μύτης, οι υπερτροφικές ρινικές κόγχες, η μακρά σταφυλή, η μακρά μαλθακή υπερώα, υπερτροφικές αμυγδαλές, ιδιομορφίες κρανίου, στόματος, σε τοιχώματα φάρυγγα–ρινοφάρυγγα και επιγλωττίδας. Στα παιδιά κυρίως τα κρεατάκια (αδενοειδείς) ή και υπερτροφικές αμυγδαλές.

# Ποιες είναι οι άμεσες επιπτώσεις του ροχαλητού και της υπνικής άπνοιας;

Οι άμεσες επιπτώσεις του ροχαλητού και της υπνικής άπνοιας είναι η πρωϊνή κόπωση, υπνηλία, πονοκέφαλος, καρηβαρία, δυσκολία συγκέντρωσης, μείωση διανοητικής και σωματικής απόδοσης, ευερεθιστότητα, μείωση της libido κ.ά. Έχει εξακριβωθεί ο συσχετισμός τους με αυτοκινητιστικά ατυχήματα, με 1.400 αυτοκινητιστικούς θανάτους το χρόνο στις ΗΠΑ να σχετίζονται με την υπνική άπνοια, ενώ με θεραπεία οι 980 θα μπορούσαν να αποφευχθούν. Το ροχαλητό και η υπνική άπνοια σχετίζονται επίσης με διαταραχή συμπεριφοράς, καθώς και αίτηση διαζυγίου. Κλινικές συνέπειές τους είναι: υπέρταση, εμφράγματα, αρρυθμίες, εγκεφαλικά επεισόδια, διαβήτης κ.ά.

# Πώς μπορεί να μειώσει κανείς την ένταση των συμπτωμάτων;

Το άτομο που παρουσιάζει ροχαλητό και υπνική άπνοια θα πρέπει να αποφεύγει τη χρήση αλκοόλ, καθώς και φαρμάκων που καταστέλλουν το κέντρο της αναπνοής, όπως υπνωτικά και ηρεμιστικά. Θα πρέπει επίσης να διατηρεί το σωματικό του βάρος σε φυσιολογικά επίπεδα, να προσέχει τη διατροφή του και το τελευταίο γεύμα της ημέρας να είναι τουλάχιστον 3 με 4 ώρες προ του ύπνου. Το άτομο θα πρέπει επίσης να αθλείται, καθώς η τόνωση των μυϊκών ομάδων βελτιώνει μεταξύ άλλων και το αναπνευστικό σύστημα. Η προσέλευση για ύπνο θα πρέπει να γίνεται κάθε βράδυ την ίδια ώρα, ενώ κατά τη διάρκεια του ύπνου το άτομο θα πρέπει να είναι σε πλάγια θέση και όχι ανάσκελα. Βοηθάει επίσης το να σηκωθεί η κεφαλή του κρεβατιού κατά 10 εκατοστά, όχι βάζοντας μαξιλάρια, αλλά τοποθετώντας ένα συμπληρωματικό υλικό στα ποδαράκια του προσκέφαλου. Το άτομο θα πρέπει επίσης να πηγαίνει για ύπνο ελαφρώς κουρασμένο, αλλά όχι εξαντλημένο και να μην έχει καταναλώσει πολύ νερό το βράδυ, προκειμένου να διασφαλίσει ύπνο χωρίς διακοπές. Το υπνοδωμάτιο θα πρέπει να έχει ικανοποιητική υγρασία, κι αυτό διότι ο ξηρός αέρας επιτείνει το ροχαλητό. Εάν όμως τα συμπτώματα επιμένουν ενώ ταυτόχρονα συνυπάρχουν αναπνευστικά προβλήματα, τότε ο ασθενής πρέπει να επισκεφθεί τον ειδικό ΩΡΛ.

# Ποια είναι η αντιμετώπιση του ροχαλητού και της υπνικής άπνοιας;

Μια πρώτη αντιμετώπιση από το γιατρό για την ανακούφιση των συμπτωμάτων ενδέχεται να είναι φαρμακολογική, με ειδικά σπρέϊ –ρινικά ή εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή– και αυτοκόλλητα που βοηθούν ανοίγοντας τους αεραγωγούς.

Η πιο ενδεδειγμένη όμως αντιμετώπιση του ροχαλητού έπειτα από πλήρη κλινικοεργαστηριακή αξιολόγηση που συχνά περιλαμβάνει και πλυσωματογραφική μελέτη ύπνου, είναι η χειρουργική αποκατάσταση των αντιστάσεων στις αεροφόρες οδούς που προαναφέρθηκαν. Στα παιδιά η αδενοτομή και αν επιβάλλεται η αμυγδαλεκτομή ή αμυγδαλοτομή δίνει άμεση και οριστική λύση. Η διαφραγματοπλαστική, η οποία συχνά πρέπει να συνοδεύεται και με ρινοπλαστική, καθώς και η κογχοπλαστική, αποκαθιστούν πλήρως τη ρινική αναπνοή. Ο συνδυασμός αυτών γίνεται συχνά με πλαστική της σταφυλής ή/και της μαλθακής υπερώας και των τοιχωμάτων του φάρυγγα, έπειτα από αφαίρεση των αμυγδαλών. Έτσι ο χώρος ανοίγει εμφανώς, με αποτέλεσμα την ανεμπόδιστη διέλευση του αέρα, με άμεσα ικανοποιητικά αποτελέσματα. Η χρήση του Laser, οι ραδιοσυχνότητες και οι χειρουργικοί υπέρηχοι μειώνουν στο ελάχιστο τον μετεγχειρητικό πόνο, ενώ είναι αναίμακτοι και αποτελεσματικοί. Ο ασθενής παραμένει μόνο μια ημέρα στο νοσοκομείο και επιστρέφει στις δραστηριότητές του μετά από λίγες ημέρες.

Επιβαλλόμενη είναι η χρήση τους σε υπερτροφίες τοιχωμάτων φάρυγγα, υποφάρυγγα και πλαστική επιγλωττίδας. Η χρήση εμφυτευμάτων μαλθακής υπερώας ή ειδικού στοματικού νάρθηκα ή επέμβαση στην γνάθο αποτελεί επίσης λύση ανά περίπτωση. Πρέπει επίσης να αναφερθεί πως συχνά το ροχαλητό και γενικότερα η υπνική άπνοια είναι σε άμεση συνάρτηση με την παχυσαρκία. Έτσι, η συνεργασία με διατροφολόγους και σε πιο δύσκολες περιπτώσεις με χειρουργούς παχυσαρκίας, έχει άριστα αποτελέσματα.

Ροχαλίζω και δεν το ξέρω;

Στην περίπτωση που κάποιος κοιμάται με ένα άλλο άτομο μαζί, τότε σίγουρα το άτομο αυτό θα το αντιληφθεί και θα τον ενημερώσει. Όταν όμως κάποιος κοιμάται μόνος, τότε το πιθανότερο είναι να μην γνωρίζει ότι ροχαλίζει. Υπάρχουν όμως κάποια συμπτώματα που θα πρέπει να τον/την ανησυχήσουν: εάν έχει κοιμηθεί τουλάχιστον 7 ώρες, αλλά αισθάνεται κουρασμένος την επόμενη μέρα, και αυτό συνεχίζει για ένα διάστημα τουλάχιστον 2 μηνών, ενώ έχει φυσιολογικό ύπνο, τότε θα πρέπει σίγουρα να ελέγξει εάν το ροχαλητό παρεμβάλει στον ύπνο του. Αυτό μπορεί να γίνει καλώντας κάποιο φίλο ή συγγενή στο σπίτι για ύπνο, ή χρησιμοποιώντας ένα κασετόφωνο εγγραφής που λειτουργεί μόνο εφόσον ανιχνεύσει θόρυβο.

Άρθρο του Κωνσταντίνου Θ. Μακρυπίδη M.D. (*)

(*) Ο Δρ. Κ.Θ. Μακρυπίδης είναι χειρουργός ΩΡΛ–Πλαστική Χειρουργική Προσώπου και μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Πλαστικής Προσώπου D.O.H.N.S. Royal College of Surgeons (www.drmakrypidis.gr)