Η ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΣ

Η ιχθυοκαλλιέργεια, έχει πλέον εξαπλωθεί σε ολόκληρο τον κόσμο και μπορούμε να την διαχωρίσουμε σε δύο κατηγορίες.

Την ιχθυοκαλλιέργεια σε γλυκά νερά (ποτάμια, λίμνες, κ.λ.π….) και αυτήν που χρησιμοποιεί το θαλάσσιο νερό (είτε μέσα στην θάλασσα, είτε χρησιμοποιώντας το θαλασσινό νερό, μέσα σε τεχνητές λίμνες στην ξηρά).

Ιχθυοκαλλιέργεια σε γλυκά νερά

Η εκτροφή ψαριών σε γλυκά νερά στην Ελλάδα, ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 60, με την εκτροφή της πέστροφας, ιδρύοντας τον πρώτο  κρατικό ιχθυογεννητικό σταθμό, στις πηγές του ποταμού Λούρου, κοντά στα Ιωάννινα.

Στη συνέχεια αυτή η δραστηριότητα επεκτάθηκε σε ολόκληρη την περιοχή της Ηπείρου, της Μακεδονίας, καθώς και σε άλλες περιοχές της χώρας, κυρίως στην Στερεά Ελλάδα και την Πελοπόννησο.

Σήμερα στην Ελλάδα λειτουργούν περίπου 100 μονάδες εκτροφής πέστροφας, κατανεμημένες κυρίως στις περιοχές της Ηπείρου και της Μακεδονίας, χρησιμοποιώντας τα νερά των ποταμών Λούρο και Βοϊδομάτη, καθώς και άλλων μικρότερων ποταμιών, ακόμα και φυσικών πηγών ή γεωτρήσεων, για την λειτουργία αυτών των μονάδων.

Η ετήσια παραγωγή στην Ελλάδα ανέρχεται συνολικά σε περίπου 3.000 τόνους, όταν στην Ευρώπη γενικώς, η παραγωγή της πέστροφας, σε ετήσια βάση, ανέρχεται στους 220.000 τόνους, με πρωτοπόρους τη Γαλλία, τη Δανία, τη Γερμανία, την Ιταλία, καθώς και την Ισπανία.

Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει στην Ελλάδα η πεστροφοκαλιέργεια, είναι κυρίως οι ασθένειες όπως, η ιχθυοσποριδίαση, η ερυθροστοματίτιδα, η νόσος των βραγχίων, ο λακτοκοκκικός εξόφθαλμος της πέστροφας, τα παράσιτα Ichthyophthirius και Trichodina, η Φυσαλιδώδης νόσος, ή νόσος των αερίων, κ.λ.π.

Άλλα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κλάδος αυτός, είναι η εναρμόνισή του με τις ισχύουσες επιταγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σχετικά με την υποχρεωτική δήλωση εμφάνισης ασθενειών και περιορισμός της διασποράς τους σε κοινοτικό έδαφος.

 Η ανεπαρκής οργάνωση του κλάδου, η άναρχη και απρογραμμάτιστη εγκατάσταση μονάδων στο οικοσύστημα του ποταμού Λούρου, αλλά και η υποβάθμιση της αξίας του κλάδου, από τους αρμόδιους κρατικούς φορείς, οι οποίοι τα τελευταία 15 χρόνια έδωσαν περισσότερη έμφαση, στην θαλάσσια υδατοκαλλιέργεια, έχουν προκαλέσει μια στασιμότητα σ’ αυτήν την δραστηριότητα.

Είναι γεγονός ότι και στην χώρα μας υπάρχουν προοπτικές σημαντικής βελτίωσης της Πεστροφοκαλλιέργειας, λόγω των ιδιαίτερων κλιματολογικών και υδροβιολογικών συνθηκών.

Με την εισχώρηση μας στην Ευρωπαϊκή και Βαλκανική αγορά, ο κλάδος θα μπορέσει να αναπτυχθεί ακόμη πολύ περισσότερο.

Χρειάζεται όμως μεγάλη προσπάθεια, για να βελτιώσουμε τις υποδομές αλλά και την εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού, ώστε να περιορίσουμε τις επιπτώσεις από τις διάφορες ασθένειες, με αυστηρούς ελέγχους στις διάφορες μονάδες.

   

Ιχθυοκαλλιέργεια σε θαλασσινό νερό

Η μεγάλη ανάπτυξη του κλάδου παρατηρήθηκε μετά το 1985, όταν η χώρα προώθησε την ανάπτυξη των θαλασσοκαλλιεργειών στηριζόμενη σε μια σειρά παραγόντων όπως: την Εθνική και Κοινοτική πολιτική κινήτρων, τις επικρατούσες ιδανικές για την ανάπτυξη των υδατοκαλλιεργειών γεωμορφολογικές, κλιματολογικές και υδροβιολογικές συνθήκες, το έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον, τις συνθήκες της αγοράς με την ολοένα αυξανόμενη ζήτηση νωπών προϊόντων, την ανάπτυξη της τεχνολογίας όσον αφορά στους βιολογικούς κύκλους των εκτρεφομένων ψαριών αλλά και στα συστήματα εκτροφής και καλλιέργειας.

Ο κλάδος των θαλάσσιων ιχθυοκαλλιεργειών μέσα σε 25 χρόνια σταθερής ανοδικής πορείας, έδωσε εντυπωσιακά αποτελέσματα, όχι μόνο μέσω της παραγωγής φρέσκου και ανταγωνιστικού σε τιμή ψαριού, αλλά και λόγω της δημιουργίας ενός ολόκληρου κοινωνικο - οικονομικού οικοδομήματος. Σήμερα στον τομέα υδατοκαλλιεργειών απασχολούνται άμεσα περί τα 9.500 άτομα σε μόνιμη και εποχική απασχόληση και έμμεσα άλλα 10.000 άτομα, σε βιοτεχνίες, βιομηχανίες, υπηρεσίες, υποστήριξη κλπ.

Συγχρόνως, ο κλάδος των ιχθυοκαλλιεργειών αποτελεί τη μοναδική, πολλές φορές, δραστηριότητα που αναπτύσσεται, σε μειονεκτικές, ακριτικές και ακατοίκητες περιοχές για τις οποίες συνήθως δεν υπάρχει κανένα άλλο επενδυτικό ενδιαφέρον, συμβάλλοντας έτσι στην οικονομική αναζωογόνηση και επαναδραστηριοποίηση της Ελληνικής υπαίθρου. Χαρακτηριστικές περιπτώσεις αποτελούν οι μονάδες σε απόσταση αναπνοής από τα συνοριακά φυλάκια στη Θεσπρωτία ή οι ιχθυοκαλλιέργειες που είναι εγκατεστημένες σε άγονα νησιά και ακατοίκητες βραχονησίδες.

Η επιχειρηματική δραστηριότητα που αναπτύχθηκε έφερε σημαντικές επενδύσεις, τόσο σε πάγιες εγκαταστάσεις όσο και σε τεχνολογία και τεχνογνωσία ενώ βελτίωσε σημαντικά τα οικονομικά μεγέθη του τομέα αλιείας, μέσω των εξαγωγών. Το 80% τουλάχιστον των ελληνικών παραγόμενων προϊόντων υδατοκαλλιέργειας διακινείται σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και εκτός αυτής.

Σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Γεωργίας, στις αρχές του 2007 σε ολόκληρη την Ελληνική επικράτεια λειτουργούσαν 314 μονάδες εκτροφής και 40 ιχθυογεννητικοί σταθμοί που ελέγχονταν από 125 εταιρείες - ομίλους. Η συνολική ετήσια παραγωγή έτοιμου προϊόντος τα τελευταία χρόνια εκτιμάται ότι φτάνει και ξεπερνά τους 100.000 τόνους, ενώ αντίστοιχα η συνολική παραγωγή γόνου των ελληνικών ιχθυογεννητικών σταθμών εκτιμάται ότι κυμαίνεται στα 400-420 εκατομμύρια ιχθύδια ετησίως.

Στην Ελλάδα αλλά και γενικότερα στη Μεσόγειο, καλλιεργούνται σε μαζική κλίμακα τσιπούρες, λαβράκια και ούγενες (αλλιώς χιόνες ή μυτάκια). Αυτά τα τρία είδη αποτελούν το 98% της συνολικής ετήσιας παραγωγής ψαριών ιχθυοκαλλιέργειας.

Τα ψάρια αυτά πωλούνται συνήθως σε μέγεθος 300-400 γρ. αλλά τα βρίσκει κανείς και ακόμα μεγαλύτερα (600-700 γρ. μέχρι και 1 κιλό).

Καλλιεργούνται επίσης αλλά σε πολύ μικρότερη κλίμακα, λυθρίνια και σαργοί και ακόμα, σε κάποιες περιοχές της Ελλάδας, κέφαλοι. Αυτά αποτελούν το υπόλοιπο 2% της συνολικής ετήσιας παραγωγής. Πωλούνται σε μικρότερα μεγέθη, συνήθως 250 έως 350 γρ.

Πέραν των παραπάνω, σε πειραματικό στάδιο και σε αμελητέες ποσότητες, παράγονται ακόμα φαγγριά, συναγρίδες, μουρμούρες, μελανούρια, σηκιοί κ.α.

Πλέον τα ψάρια της Ελληνικής ιχθυοκαλλιέργειας αποτελούν ένα από τα τέσσερα σημαντικότερα εξαγόμενα αγροτικά προϊόντα της χώρας (μαζί με το ελαιόλαδο, τον καπνό και το βαμβάκι), ενώ κατά τα τελευταία τέσσερα χρόνια (με εξαίρεση το 2005) καταλαμβάνουν σταθερά την 2η θέση στο σύνολο των Ελληνικών εξαγωγών αγροτικών προϊόντων.

Τα τελευταία χρόνια, ένα ζεύγος άγγλων επιστημόνων ανακάλυψε μια τεχνική, που επιτρέπει την ιχθυοκαλλιέργεια ψαριών της θάλασσας, μέσα σε γλυκά νερά.

Αυτή η προχωρημένη τεχνική, μπορεί να σταματήσει την μείωση πολλών ειδών αλιευμάτων, που απειλούνται με εξαφάνιση από την υπεραλίευση.

Έχουν περάσει περίπου δέκα χρόνια από τότε που το ζεύγος Steve και Frances Marriot, ανακάλυψαν μια λίμνη, με χαρακτηριστικά τελείως πρωτόγνωρα.

Σ’ αυτή την έκταση γλυκού νερού, που χρησιμοποιείτο από μια τοπική φυλή, υπήρχε πληθώρα από ψάρια θαλάσσης.

Εμπνεόμενοι απ’ αυτό, το ζεύγος αποφάσισε να κατασκευάσει ένα τέτοιο μοναδικό τεχνητό περιβάλλον.

300 επιστήμονες συνεργάστηκαν για την υλοποίηση αυτού του εγχειρήματος.

Χρειάστηκαν τρεις μήνες στη συνέχεια, για να κατασκευάσουν και να στήσουν αυτό το σύστημα, που η τεχνολογία του, επιτρέπει την εκτροφή ψαριών της θάλασσας, μέσα σε γλυκό νερό, με την βοήθεια ενός Η/Υ, που ελέγχει το περιβάλλον της λίμνης.

Αυτό αποτελεί ένα επιστημονικό επίτευγμα, που μπορεί να επιτρέψει την παραγωγή σε αρκετές ποσότητες και να τροφοδοτήσει αρκετό κόσμο με ψάρια.

Σύμφωνα με τον κ. Marriot, αυτή η μέθοδος, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον εμπλουτισμό των θαλασσών με αλιεύματα και να αποκαταστήσουμε τον πληθυσμό πολλών ειδών που κινδυνεύουν με εξαφάνιση, όπως ο μπακαλιάρος και ο τόνος.

Το ζεύγος Marriot, σκέπτονται τώρα να μεταφέρουν αυτήν την πατέντα στην Σιγκαπούρη, αλλά προς το παρόν, δεν έχουν καμία βοήθεια από την Αγγλική κυβέρνηση.  

Οι ειδικοί από την μεριά τους, δηλώνουν, ότι για να κατασκευάσεις ένα ιχθυοτροφείο από ψάρια θαλάσσης, σε βιομηχανικό επίπεδο, είναι πάρα πολύ δύσκολο και δαπανηρό, γιατί το αλάτι είναι ένα ακριβό προϊόν.

Επιπλέον, για να ελέγξεις ένα περιβάλλον με θαλασσινό νερό, είναι τελικά πάρα πολύ δύσκολο.

Οι προηγούμενες προσπάθειες για ιχθυοκαλλιέργειες αυτού του τύπου, δεν έχουν ευοδωθεί παγκοσμίως, αλλά ούτε γνώρισαν μεγάλη αποδοχή.