Το φρόνιμα ενός λαού δοκιμάζεται μπροστά στον κίνδυνο. Όταν είναι ακμαίο, ο λαός δεν θα φοβηθεί, δεν θα υποκύψει, αλλά θα αντιπαλέψει, θα πολεμήσει και στο τέλος θα δικαιωθεί.
Οι Έλληνες κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και οι Κρητικοί στην ιδιαίτερη περίπτωση της επετείου ολοκλήρου του τρίτου δεκαημέρου του Μαΐου του 1941, είχαν ακμαιότατο το φρόνιμα, αναθυμούμενοι δε και τους προγόνους των αποφάσισαν, χωρίς ιδιαίτερη σκέψη, πολεμώντας τον υπερφίαλο εισβολέα, να προστατέψουν τη γη των πατέρων τους.
Εξ’ άλλου εκείνοι, με την αθεράπευτη κενοδοξία των ως γνήσιοι εκπρόσωποι της ‘‘Αρίας φυλής’’ ήρχισαν χειρών αδίκων, παρασυρόμενοι από τη συστηματική προσπάθεια επηρεασμού της κοινής γνώμης περί της ανωτερότητας του έθνους των από τον ίδιο το Χίτλερ και τον Υπουργό του επί της Προπαγάνδας Γκαίμπελς.
Δεν εγνώριζαν ότι όλοι οι Έλληνες αποστηθίζουν στα μαθητικά των χρόνια το απόσπασμα του Θουκυδίδη, από τον Επιτάφιο του Περικλέους, και το εφαρμόζουν μετέπειτα στην πράξη. «Ους νυν ημείς ζηλώσαντες και το Ευδαίμον το Ελεύθερον το δε Ελεύθερον το Εύψυχον κρίναντες, μη περιοράσθε τους πολεμικούς κινδύνους». Δηλαδή το υψηλόν φρόνιμα και το θάρρος προϋποθέτουν να αισθάνεται κανείς ελεύθερος.
Η γενναιότητα είναι χαρακτηριστικό των ελευθέρων ανθρώπων. Οι Κρητικοί θέλουν να νιώθουν πάντα ελεύθεροι, όπως όλοι οι Έλληνες, αγαπούν δε, πολεμούν και θυσιάζονται για την ελευθερία. Ας μη λησμονούμε ότι η ελευθερία δεν ορίζεται επειδή περιορίζεται, με οποιονδήποτε ορισμό κι αν αναφερθείς σε αυτήν !
Το 1941 ήμουν 5 ετών και ζούσα στο χωριό μου τα Κεράσια Μαλεβιζίου, 20 χιλ. νότια επί αμαξιτής οδού Ηρακλείου Μασαράς. Από την πόλη του Ηρακλείου είχαν προσωρινά μετοικήσει πολλοί κάτοικοι στα 5 πλούσια χωριά της περιοχής (Σίβα, Δαφνές, Βενεράτο, Αυγενική και Κεράσια) για περισσότερη ασφάλεια και εξεύρεση τροφής, λόγω του πολέμου.
Είχα ακούσει πολλές συζητήσεις για τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο. Είχα δει τις μεγάλες έγχρωμες αφίσες από τις μάχες στη Βόρειο Ήπειρο επικολλημένες στους τοίχους του καφενείου. Ένοιωσα κι εγώ, αν και ήμουν νήπιο, τη χαρά από τις νίκες των στρατιωτών μας. Στη συνέχεια άκουσα για την κατάληψη της ηπειρωτικής Ελλάδας από τους Γερμανούς.
Στις 6,30 το πρωί της 20ης Μαΐου 1941, άρχισε η πλέον περίεργη μάχη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η Μάχη της Κρήτης. Αμέτρητα αεροπλάνα τελευταίας γερμανικής τεχνολογίας βομβαρδίζουν τις μεγάλες πόλεις σπέρνοντας τον όλεθρο και το θάνατο. Επίσης χιλιάδες πολύχρωμες ομπρέλες -αλεξιπτωτιστές- καλύπτουν το γαλάζιο ουρανό της Κρήτης. Τα γεγονότα αυτά έχουν ιστορηθεί και καταγραφεί από τους πλέον ειδικούς.
Στις 20 Μαΐου -πώς και γιατί δεν θυμάμαι- βρισκόμουν στο δρόμο που συνδέει το χωριό μου με το διπλανό Βενεράτο. Εκεί είχαν σταματήσει 3 βρετανικά στρατιωτικά αυτοκίνητα με φορτίο πυρομαχικών που προορίζονταν για το Τυμπάκι, προκειμένου να αγοράσουν κεράσια οι στρατιώτες που τα οδηγούσαν.
Ένα σμήνος πολεμικών αεροσκαφών, τα περίφημα ‘στούκας’ της γερμανικής αεροπορίας, τα εντόπισαν και προσπάθησαν να τα καταστρέψουν. Άρχισαν να πετούν στον ουρανό της περιοχής σε πολύ χαμηλό ύψος, με τρομερή ταχύτητα και εκκωφαντικό θόρυβο. Στεκόμουν αποσβολωμένος και κοίταζα τον ουρανό.
Πρώτη φορά έβλεπα από τόσο κοντά αεροπλάνα. Όμως αυτά κάνοντας κύκλους πάνω από τα σπίτια και τα κεφάλια μας άρχισαν να βομβαρδίζουν και να πολυβολούν. Μικρές λακκούβες ανοιγόταν σε όλο το μήκος του δρόμου από τις σφαίρες των πολυβόλων. Με 4 βόμβες σκόρπησαν την καταστροφή, τον τρόμο και το θάνατο στην κατοικημένη περιοχή του συνοικισμού Χάνι (Νέο Βενεράτο).
Εγώ όρθιος στη μέση του δρόμου, παρακολουθούσα με ορθάνοιχτα τα μάτια και το στόμα, γεμάτος τρόμο. Ξαφνικά ένας άνδρας με άρπαξε από τη μέση, με έριξε στο πλαϊνό χαντάκι του δρόμου και με πλάκωσε με το σώμα του. Μείναμε εκεί μέχρι που σταμάτησε ο βομβαρδισμός. Ποιος ήταν αυτός ο σωτήρας μου ποτέ δεν έμαθα.
Ο πατέρας μου, αμέσως μετά φοβούμενος τη συνέχιση των βομβαρδισμών, μας πήγε σε μια σπηλιά κοντά στο χωριό, στην περιοχή Άγιος Σίλας, όπου μείναμε αρκετές ημέρες μαζί με συγγενικές οικογένειες. Άλλες οικογένειες πήγαν στην Παναγία τη Φανερωμένη και βρήκαν καταφύγιο σε μια μεγάλη σπηλιά, τη ‘Σπηλιάρα’.
Την ίδια ημέρα νωρίς το απόγευμα ήρθε στη σπηλιά μας η θεία Κρομμύδαινα με άλλη μια κυρία συγγενή της. Θυμάμαι πάντα το αίσθημα της φρίκης που με κατέλαβε όταν την αντίκρισα. Ήταν αναμαλλιασμένη, με πανικόβλητα μεγάλα μάτια.
Είχε αίματα στο πρόσωπο, στα χέρια και στα ρούχα. Έκλεγε γοερά. Στο Χάνι κατά το βομβαρδισμό είχε σκοτωθεί ο άνδρας της Ιωάννης Κρεμμυδάκης μαζί με άλλους 22. Ένας νεαρός συγχωριανός, ο Νίκος Κ. Ζωγραφάκης που κι αυτός βρισκόταν εκεί, είχε τραυματιστεί στο μηρό από θραύσμα βόμβας. Με πόνο και κόπο σύρθηκε και μπήκε σε ένα καταφύγιο που ήταν κοντά.
Ένας άλλος συγχωριανός ο Γ. Τσιβιδάκης τον σήκωσε στους ώμους του μετά και τον μετέφερε στο χωριό. Από εκεί, επάνω σε μια πόρτα σαν φορείο, τον μετέφεραν στη Φανερωμένη. Ο κ. Βεργωτής, ένας εφοπλιστής που προσωρινά ζούσε στο χωριό, σκίζοντας το πουκάμισό του τον επίδεσε πρόχειρα και η κόρη του τον περιποιήθηκε.
Οι πτήσεις των πολεμικών αεροσκαφών συνεχίστηκαν για 5-6 ημέρες στην ευρύτερη περιοχή και κατά μήκος της οδού που συνδέει το Κρητικό με το Λιβυκό πέλαγος.
Στις 30 Μαΐου ο Υποστράτηγος Λιναρδάκης υπέγραψε την ανακωχή με το Γερμανό Διοικητή και ζητήθηκε η κατάπαυση των βομβαρδισμών. Απολύθηκαν οι αξιωματικοί και οι στρατιώτες που είχαν μεταφερθεί στην Κρήτη από την ηπειρωτική Ελλάδα.
Από αυτούς που διέθεταν οπλισμό και από πάρα πολλούς Κρητικούς σχηματίστηκαν αντάρτικες ομάδες αντίστασης που προσέφεραν πολλές υπηρεσίες στον αγώνα των συμμάχων. Στις 31 Μαΐου ο Γερμανός Υποστράτηγος από την Κρήτη ανέφερε στον Χίτλερ ότι «Εντολή έχει εκτελεστεί».
Έτσι έληξε μια από τις πιο παράδοξες μάχες του Β΄ παγκοσμίου πολέμου με την κατάληψη της Κρήτης. Ήταν μια Πύρρειος νίκη με τις οδυνηρές απώλειες των Γερμανών αλεξιπτωτιστών. Πρώτη φορά πολίτες ανίδεοι από πόλεμο βρέθηκαν να παλεύουν με απίστευτο θάρρος για υψηλά ιδανικά τα οποία πάντα έκρυβαν μέσα τους, ακριβή κληρονομιά από τους προγόνους των. ‘‘Μόνο οι πέτρες δεν σηκώνονταν να μας χτυπούν’’ διηγόταν με έντονο ύφος μετέπειτα οι Γερμανοί αλεξιπτωτιστές.
Όταν αργότερα ο Χίτλερ παρασημοφορούσε τον υπεύθυνο Διοικητή της Μάχης Πτέραρχο Στούντεντ, του είπε με έμφαση: «Η Κρήτη απέδειξε ότι οι αλεξιπτωτιστές ανήκουν πια στο παρελθόν».
Στις 2 Ιουνίου το Βρετανικό Υπουργείο Πολέμου ανακοίνωσε: «Έπειτα από 12 ημέρας του αναμφιβόλως σκληροτέρου αγώνα του πολέμου, αποφασίστηκε να αποσύρωμεν τα στρατεύματά μας από την Κρήτη». Το νησί είχε καταληφθεί.
Θέλω να ευχαριστήσω τον συγχωριανό μου και ιεροψάλτη Γιάννη Τσιβιδάκη 22 χρόνων τότε και σήμερα 90. Υπηρετούσε ως αεροπόρος στο Τατόι. Βρέθηκε με άδεια στο χωριό και μου επιβεβαίωσε διάφορα περιστατικά από τη μάχη της Κρήτης και τη Γερμανική Κατοχή, για την οποία θα αναφερθώ προσεχώς σε άλλο άρθρο.
Επίσης τον 15ετή τότε και μετέπειτα εξάδελφό μου Νίκο Ζωγραφάκη, 82 ετών σήμερα, για τις πληροφορίες και τη γλαφυρή περιγραφή της προσωπικής του περιπέτειας, ως και τον Βασίλη Βολιτάκη του οποίου η αδελφή σκοτώθηκε τότε.
Μια μαρμάρινη πλάκα στο Γραφείο του Δήμου Παλιανής αναγράφει: ΟΝΟΜΑΤΑ ΦΟΝΕΥΘΕΝΤΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΤΗΝ 20η ΜΑΪΟΥ 1941 ΑΠΟ ΒΟΜΒΑΡΔΙΣΜΟ ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ ΑΕΡΟΠΛΑΝΩΝ.
Από το Βενεράτο. 1) Βολιτάκη Γεωργία, 2) Γρινέζος Γεώργιος, 3) Μεγαλοβρυσανάκη Μαρία, 4) Ξενάκης Στέφανος, 5) Παπαδάκη Νικόλαος, 6) Παπαδάκη Ελένη, 7) Παπαδάκη Χριστίνα. Από το Ηράκλειο. 8) Κρεμμυδάκης Ιωάννης, 9) Λουκάκης Ιωάννης, 10) Μεταξάς Σπυρίδων, 11) Μπαντουβάκης Μηνάς 12) Τσαγκαράκης Κων/νος, 13) Χρηστάκης Μιχαήλ, 14) Χρόνης Γεώργιος, 15) Κουλεντάκης Στυλιανός -Σίβα, 16) Δερμιτζάκης Εμμανουήλ -Αυγενική, 17) Κουτσουράκης Στυλ. -Κανδύλα, 18) Λενακάκη Ελένη -Γρηγοριά, 19) Παυλάκης Χαράλ. -Ασήμι, 20) Σμπώκος Νικ. -Άγ. Θωμάς, 21) Κανονιέρης Φωκίων -Γαργαλιάνους, 22) Φουναράκης Γεώργιος -Μακεδονία, 23) Φωκίων Φώτιος -Αθήνα,
Ο Μιχ. Βολιτάκης, πατέρας της 17χρονης Γεωργίας που σκοτώθηκε στον βομβαρδισμό έγραψε ένα μακροσκελές ποίημα στο οποίο αναφέρει: «Μια Τρίτη απογευματινή την 20η Μαΐου, εμαύρισε ο ουρανός εχάθη φως ηλίου / Εγγλέζικα αυτοκίνητα γραμμή ξυπηρετούσαν της Μεσαράς, οι Γερμανοί τους παρακολουθούσαν / Γερμανικά αερόπλανα βόμβες κρατούν και ρίχνουν, τέσσερις μόνο έριξαν το στόχο τον ευρίσκουν / είκοσι έξι σκότωσαν κι άλλοι τραυματιστήκαν…. Μέσα στους ντόπιους βρέθηκε και μία δεσποινίδα, Γεωργία εις το όνομα μικρή στην ηλικία / ….και τέλος εξεψύχησε στα χέρια μου απάνω, Γεωργία ας ήταν εύκολο μαζί σου να πεθάνω…»
Ο Αρχιμανδρίτης Παρθένιος Χαιρέτης από τα Κεράσια Μαλεβιζίου. Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Κουδουμά. Βοήθησε σημαντικά στη φυγάδευση πολλών μαχητών της Μάχης της Κρήτης στη Μ. Ανατολή, όπου κατέφυγε και ο ίδιος.
Διετέλεσε στρατιωτικός ιερέας μέχρι την απελευθέρωση. (το μικρό βιογραφικό είναι από το βιβλίο του Γ. Παναγιωτάκη «Ντοκουμέντα Από Τη Μάχη Και Την Αντίσταση Της Κρήτης»)
Στη συνέχεια επί πολλά χρόνια διετέλεσε εφημέριος στο χωριό μας. Του οφείλω μεγάλη ευγνωμοσύνη επειδή έπεισε τους γονείς μου να δώσω εξετάσεις και να φοιτήσω στο Γυμνάσιο Ηρακλείου.
Απ' εδώ μπορείτε να δείτε σπάνιες εικόνες: http://youtu.be/BYB4yEsMAWU
Ο Βαγγέλης Κογκάκης είναι
δάσκαλος, συνταξιούχος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου