Σχόλια από την καθημερινή ζωή

Του Βαγγέλη Κογκάκη, (δασκάλου – συνταξιούχου)

Σκέψεις ενός συνταξιούχου

   Η πρόοδος του ανθρώπου -υλική και πνευματική- εξελίσσεται με τεράστια άλματα. Στη σημερινή κοινωνία υπάρχουν επιστήμονες με πολύ υψηλό επίπεδο μόρφωσης. Οι κατακτήσεις αυτών είναι συγκλονιστικές.

   Όμως η ανάπτυξη του επιπέδου μιας κοινωνίας για να είναι αρμονική θα πρέπει να αναφέρεται και στις τρεις υποστάσεις του ανθρώπου, τη φυσική, την πνευματική και την ψυχική. Τότε μόνον δεν θα υπάρχουν οι συγκρούσεις που οδηγούν στη διάσπαση και την καταστροφή.

   Ο δάσκαλος με την προσωπικότητα και το κύρος του, με την πλατύτερη έννοια του τίτλου, συμβάλλει και στις τρεις βαθμίδες της παιδείας, στην επίτευξη του τελικού αποτελέσματος. Ο σημερινός συνταξιούχος δάσκαλος εγνώριζε ότι τα γράμματα, όπως έλεγε ο κόσμος όταν δίδασκε, τότε κατά τις δεκαετίες του 1960-90 και μετά, ήταν το φύραμα με το οποίο μπορούσε να ζυμώσει τους μαθητές, να τους εξανθρωπίσει, να τους εκπολιτίσει, να τους μορφώσει, να τους δώσει την ώθηση να αναπτυχθούν σε όλα τα επίπεδα. Κι ακόμη εγνώριζε ότι, η εκπαίδευση μέσα από μια ιδιότυπη προσωπική εσωτερίκευση και αφομοίωση των προϊόντων της μάθησης, συνθέτει την προσωπική παιδεία και η προσωπική παιδεία βιώνεται ως πολιτισμός του ατόμου, της κοινότητας και της πολιτείας. Συνέβαλε, λοιπόν τα μέγιστα, ο δάσκαλος, στην υψηλή ανάπτυξη της σημερινής γνώσης και επιστήμης.

   Εγωιστικό; Ίσως. Είναι σκέψεις για γεγονότα που φαίνονται μακρινά και απρόσιτα. Όμως για μια στιγμή ο χρόνος συντομεύει και εσύ σκέφτεσαι, θυμάσαι ιστορίες και περιστατικά που εξέθρεψαν όλους εμάς τότε, σαν νάματα του χρέους.

   Πόσες φορές θαυμάζουμε έναν άνθρωπο -άνδρα ή γυναίκα- λέγοντας γι’ αυτόν κολακευτικά σχόλια, ονομάζοντάς τον: ώριμο, ωραίο, καλλιεργημένο, γοητευτικό, ιδιαίτερα μάλιστα όταν ήταν και επιτυχημένος επαγγελματικά. Όμως με το πέρασμα του αδυσώπητου χρόνου, δυστυχώς, άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους και τα πρώτα σημάδια της ηλικίας. Αυτά είναι απόρροια, μια φυσική συνέπεια της διαδικασίας της ζωής και αποτελούν μέρος της ύπαρξής μας. Έτσι, το να είναι κάποιος εξηντάρης ή εβδομηντάρης δεν είναι ούτε καλύτερο ούτε χειρότερο από το να βρίσκεται σε οποιαδήποτε άλλη ηλικία. Κάθε ηλικία έχει τη δική της ομορφιά, τη δική της γοητεία, τις δικές της χαρές και λύπες.

   Το σημείο, το όριο της γήρανσης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη στάση του κάθε ενός απέναντι στα γηρατειά. Αν εσείς πιστεύετε ότι στα 35 είστε μεσήλικες, τότε αυτή η πεποίθηση επιδρά στον οργανισμό και επιταχύνει τη διαδικασία της γήρανσης. Όταν όμως προτίθεστε, σκέφτεστε, ότι και στα 75, θα είστε ακόμα δραστήρια άτομα, εάν φροντίζετε να διατηρείτε τον εαυτό σας υγιή, τότε όχι μόνον είστε αισιόδοξοι, αλλά και δυναμικοί, δυνατοί και θα το επιτύχετε.

   Αναμφίβολα, πρέπει να το γνωρίζετε, όλες οι ηλικίες έχουν τα θετικά τους και μπορούμε να απολαύσουμε μικρές και μεγάλες χαρές. Η ικανοποίηση πάντα μπορεί να βρεθεί. Ας νιώσουμε, λοιπόν, ευτυχισμένοι με ό,τι μας επιφυλάσσει η σημερινή μας φυσική κατάσταση. Το μυστικό είναι ότι πρέπει να προσαρμοζόμαστε και στην ηλικία όπως και στην εποχή. Η αλλαγή, η μετάβαση καλύτερα από τη δυναμική παραγωγική απασχόληση ως μέλος της Κοινότητας, στη συνταξιοδότηση, έχει ως αποτέλεσμα ορισμένοι συνταξιούχοι, μπερδεύοντας τα όνειρα με την ελπίδα, να παραδίδονται πρόωρα στη γαλήνη και απεραντοσύνη της σιωπής, στην απραξία και στην πνευματική νωθρότητα της ηλικίας των. Όμως κάθε άνθρωπος έχει ένα χαμένο παράδεισο που είναι ανάγκη να τον θυμάται.

   Βέβαια ένα ηλικιωμένο άτομο με λογικό εισόδημα και μόρφωση, όπως αυτό του δασκάλου, πρέπει να συνεχίζει την απασχόλησή του, την ίδια ή διαφορετική. Υπάρχουν τόσες ευκαιρίες να συμβάλει και πάλι στην πρόοδο και ευημερία της κοινότητάς. Δεν είναι λογικό, σωστό, να αναφωνήσει, εκείνο που γράφει ο Απόστολος Παύλος στην προς Τιμόθεον επιστολή του: «Τον καλόν αγώνα ηγώνισμαι, τον δρόμον τετέλεκα, την πίστιν τετήρηκα, λοιπόν, απόκειταί μοι ο της δικαιοσύνης στέφανος ον αποδώσει μοι Κύριος εν εκείνη τη ημέρα, ο δίκαιος Κριτής…». Ούτε να ‘‘σκοτώνει’’ την ημέρα του στο καφενείο με τους άλλους συνταξιούχους συναδέλφους. Ας μη λησμονούμε ότι πριν από 10-20 χρόνια ήμαστε στην ηγεσία μιας κοινότητας, μικρής ή μεγάλης, και ότι και σήμερα μπορούμε να προχωρήσουμε, να ηγηθούμε με επιτυχία και πρωτοτυπία, χρησιμοποιώντας τη μεγάλη πείρα που ο κάθε ένας διαθέτει. Η πορεία του μυαλού και της προσωπικότητας ενός μορφωμένου, καλλιεργημένου συνταξιούχου, δεν μπορεί να ανεχθεί τα στενά βιολογικά γεγονότα. Δείχνει, τουλάχιστον, έλλειψη σοβαρότητας, να πούμε σε έναν κορυφαίο επιστήμονα, πολιτικό, φιλόσοφο, δάσκαλο, καλλιτέχνη -ο οποίος είναι υγιής- ότι βρίσκεται σε ηλικία μαρασμού, όταν στην πραγματικότητα λειτουργεί σε ένα ανώτερο επίπεδο. Ανεξάρτητα αν το σώμα του βρίσκεται στη φθινοπωρινή εποχή, εκείνος μπορεί ακόμα να μετέχει σε νέες εμπειρίες και να επινοεί καινούργιες ιδέες. Στην εποχή μας υπάρχει μακροβιότητα και υγεία μέχρι την προχωρημένη ηλικία. Οι σημερινοί 60άρηδες και 70άρηδες δεν έχουν καμιά σχέση με τους παλαιότερους. Είναι γνωστό, άλλωστε, ότι έχει αυξηθεί ο μέσος όρος ζωής. Λοιπόν, τι χρεία έχομε άλλων μαρτύρων;

   Αλλά ας μην λησμονούμε ότι επί χρόνια διδάξαμε τη γλώσσα μας, την ελληνική. «Νυν εδοξάσθη ο Υιός του Ανθρώπου» είπεν ο Χριστός όταν Έλληνες ζήτησαν να τον γνωρίσουν. «Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική, το σπίτι φτωχικό στις αμμουδιές του Ομήρου» γράφει ο Οδυσσέας Ελύτης. Η ελληνική τροφοδότησε και τροφοδοτεί αιώνες τώρα τις θυγατρικές της γλώσσες, και οι οποίες είναι σεβαστές από όλους μας. «Το να μιλά κανείς για ενωμένη Ευρώπη χωρίς την ελληνική γλώσσα είναι σαν να μιλά σε έναν τυφλό για τα χρώματα…», αναφέρει ένας γλωσσολόγος-ιστορικός.

   Άμποτε να γινόταν επιστροφή του πολιτισμού, με τη σημερινή πρόοδο της επιστήμης, στη γλώσσα και στο πνεύμα των Ελλήνων. Τότε που «Πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος» κατά τη ρήση του Πρωταγόρα.

   Τελειώνοντας σας θυμίζω το πασίγνωστο λεχθέν από το Μ. Αλέξανδρο: «Στους γονείς μου οφείλω το ζην και στο δάσκαλό μου το ευ ζην» κι εκείνο που είπε ο Άλμπερτ Αϊνστάιν σε μια από τις τελευταίες συνεντεύξεις του το 1955: «Κύριοι, ζητήσατε να σας απαντήσω σε χίλια δυο πράγματα. Κανείς όμως δεν θέλησε να μάθει ποιος ήταν ο δάσκαλός μου, ποιος μου έδειξε και μου άνοιξε το δρόμο προς την ανώτερη μαθηματική επιστήμη, σκέψη και έρευνα. Και για να μην σας κουράσω, σας λέω απλά, χωρίς λεπτομέρειες, ότι μεγάλος μου δάσκαλος υπήρξε ο αξεπέραστος Έλληνας Κωνσταντίνος Καραθεοδωρής, στον οποίο εγώ προσωπικά, αλλά και η μαθηματική επιστήμη, η φυσική, η σοφία του αιώνα μας, χρωστάμε τα πάντα».